Boyun yırtığı nədir? Necə başa düşmək olar?
Boyun ağrısı, hər 3 adamdan birinin həyatının bir nöqtəsində qarşılaşdığı bir problemdir. Boyun ağrısının bir hissəsi yırtıq diskinin, pis duruşun və yastığın düzgün seçilməməsindən qaynaqlana bilər.
Onurğamız bədənimizin ağırlığını daşıyan, eyni zamanda beyindən çıxaraq bütün bədənə gedən sinirləri qoruyan bir quruluşdur. Onurğamızın boyun (servikal) hissəsi bir -birinin üstündə düzülmüş onurğa adlanan 7 sümükdən ibarətdir. Fəqərə arasında disk adlanan yastıqlar var.
Disklər daxili jele bənzər bir təbəqədən (Nucleus pulposus) və bu jele bənzər təbəqəni əhatə edən güclü bir banddan (annulus fibrosus) ibarətdir. Disklərin vəzifəsi yükü yuxarı tərəfdən udmaq və aşağı fəqərəyə bərabər şəkildə ötürmək, həmçinin fəqərənin hərəkətini faset adlanan birləşmə ilə təmin etməkdir. Bu xarici təbəqəsinin hər hansı bir səbəbdən zədələnməsi nəticəsində içindəki jele bənzər hissə bütün bədənimizə dağılan sinirlərin onurğada yerləşdiyi yerə daşır. Bu şəkildə həm sinirləri sıxır, həm də jele bənzər təbəqənin kimyəvi təsiri ilə sinirləri qıcıqlandırır. Sərbəst buraxılan kimyəvi maddələrin qıcıqlandırıcı təsiri səbəbiylə boyun ağrısı, sinirlərin sıxılması nəticəsində qollarda uyuşma, qıcıqlanma və güc itkisi meydana gələ bilər. Bu xəstəlik şəklinə “boyun yırtığı“, yəni “servikal disk yırtığı” deyilir.
Ağır yüklərin qaldırılması, daima uyğun olmayan vəziyyətdə çalışması (məsələn, stolüstü işlərdə) və boynuna və ya başına zərbə vurulması boyun yırtığının əmələ gəlməsində əsas faktorlardır.
Xəstələr bu və bənzər şikayətlərlə həkimə müraciət etdikdə, həkim əvvəlcə xəstəliyin tarixçəsini götürür və qollardakı əzələlərin gücü, hiss və reflekslər daxil olmaqla ətraflı fiziki müayinə keçirir. Daha sonra, həkim tərəfindən uyğun hesab edilən radioloji qiymətləndirmələr arasında rentgen (X-Ray), kompüter tomoqrafiyası (CT) və Maqnit rezonans (MRT) müayinələri aparılır. X-ray boyundakı sümük quruluşlarını göstərir, tomoqrafiya isə bu sümükləri daha ətraflı araşdırır. MRT (maqnit rezonansı) boyundakı fəqərə arasındakı diskləri və sinirləri ətraflı şəkildə göstərir. MRT bizə boyun yırtıqlarında ən dəyərli məlumatı verir. Elektrofizioloji müayinələrdən biri olan EMG bizə sinirlərin harada sıxıldığını göstərə bilər.
Boyun yırtığı olan xəstələr yırtığın dərəcəsinə görə əsasən qeyri-əməliyyat üsulları adlanan konservativ üsullarla müalicə olunur. Bu üsullara dərman müalicəsi, qısa müddətli boyun dəstəyi və fizioterapiya daxildir. Dərman müalicəsinin məqsədi bu şəkildə ağrıları aradan qaldırmaq və həyat keyfiyyətini artırmaqdır. Boyun dəstəyi yalnız həkimin uyğun gördüyü qısa müddət ərzində istifadə oluna bilər və bu yolla yırtıq səbəbiylə bədənin reaksiyası olan boyun əzələlərindəki spazmlar rahatlaşdırıla bilər. Boyunluq uzun müddətli istifadəsi bu əzələləri zəiflədəcək və faydadan çox zərər verəcək. Yenə fizioterapiya boyun ətrafındakı əzələləri və toxumaları gücləndirir və belin sabit olmasını təmin edir. Əlavə olaraq boyundakı yırtıq sahəsinə vurulan iynələr (onurğa inyeksiyaları) da yırtığın səbəb olduğu kimyəvi təsiri azaltmaq üçün tətbiq oluna bilən qeyri-cərrahi müalicə üsuludur.
