İnsult, beynin qan dövranında yaranan ciddi pozğunluq nəticəsində meydana çıxan tibbi vəziyyətdir. Bu xəstəlik beynin bir hissəsinə qan axınının dayandırılması və ya kəsilməsi nəticəsində baş verir ki, bu da həmin bölgədəki beyin hüceyrələrinin məhvinə səbəb olur. Vaxtında müdaxilə edilməzsə, insult ciddi nevroloji fəsadlara və hətta ölümə gətirib çıxara bilər.
İnsultun əsas səbəbləri və növləri
İnsult iki əsas növə bölünür:
- İşemik insult: Bu növ insult beyinə qan axınının tromb və ya emboliya səbəbindən dayandırılması nəticəsində yaranır. İşemik insultlar bütün insult hallarının təxminən 85%-ni təşkil edir.
- Hemorragik insult: Bu növ insult beyindəki qan damarlarının partlaması və qanaxma nəticəsində baş verir. Bu vəziyyət yüksək qan təzyiqi, damar anomaliyaları və ya travma səbəbindən yarana bilər.
İnsultun əlamətləri
İnsult zamanı erkən diaqnostika həyati əhəmiyyət daşıyır. Aşağıdakı əlamətlər müşahidə olunarsa, dərhal təcili tibbi yardım çağırılmalıdır:
- Üzün bir tərəfində əyilmə və ya uyuşma
- Qol və ya ayaqda zəiflik və ya hərəkət itkisi
- Danışıqda çətinlik və ya nitqin anlaşılmaz olması
- Gözlərdə ani görmə itkisi
- Kəskin baş ağrısı və ya başgicəllənmə
İnsultun diaqnozu
İnsult diaqnozu adətən xəstəlik tarixçəsi, fiziki müayinə və xüsusi testlər vasitəsilə qoyulur. Diaqnozun təsdiqi üçün ən çox istifadə olunan görüntüləmə metodları aşağıdakılardır:
- KT (Kompyuter Tomoqrafiyası): Beyində qanaxmanın olub-olmamasını müəyyənləşdirmək üçün istifadə edilir.
- MRT (Maqnit Rezonans Tomoqrafiyası): Beyin toxumasında dəqiq dəyişiklikləri aşkar etmək üçün daha yüksək dəqiqlik təqdim edir.
Bakı Bərpa Mərkəzində insultun müalicəsi
Bakı Bərpa Mərkəzi insultun müalicəsi və reabilitasiyasında peşəkar xidmətlər təqdim edir. Burada insult növündən və şiddətindən asılı olaraq fərdi müalicə proqramları hazırlanır.
İşemik insultun müalicəsi:
- Trombolitik Terapiya: Trombların əriməsi üçün xüsusi dərmanlar (məsələn, alteplaz) istifadə olunur.
- Mekanik Tromboektomiya: Qan damarında yaranmış trombu çıxarmaq üçün minimal invaziv metod tətbiq edilir.
Hemorragik insultun müalicəsi:
- Qanaxmanın dayandırılması: Antihipertenziv dərmanlarla qan təzyiqinin idarə edilməsi və qanaxmanın dayandırılması təmin edilir.
- Cərrahi müdaxilə: Beyindəki qanaxma ocağını aradan qaldırmaq və ya təzyiqi azaltmaq üçün əməliyyat aparılır.
Bakı Bərpa Mərkəzində reabilitasiya xidmətləri
İnsultdan sonra reabilitasiya xəstənin funksional qabiliyyətlərini bərpa etmək və həyat keyfiyyətini artırmaq məqsədini daşıyır. Bakı Bərpa Mərkəzində aşağıdakı xidmətlər təqdim olunur. Reabilitasiya prosesinin əsas elementləri bunlardır:
- Fiziki reabilitasiya:
- Fizioterapiya ilə hərəkət funksiyalarının bərpası.
- Əl və ayaq funksiyalarını inkişaf etdirmək üçün xüsusi məşqlər.
- Nitq terapiyası:
- Nitq problemləri olan xəstələrdə ünsiyyət bacarıqlarının inkişaf etdirilməsi.
- Danışıq və udma problemlərinin həlli üçün xüsusi məşqlər.
- Psixoloji dəstək:
- İnsult keçirmiş şəxslərdə tez-tez depressiya və emosional dəyişikliklər müşahidə edilir. Psixoloq və ya psixoterapevt köməyi ilə emosional dəstək göstərilir.
- Qidalanma və həyat tərzi dəyişiklikləri:
- Sağlam qidalanma planı hazırlanır.
- Qan təzyiqini və xolesterolu idarə etmək üçün xüsusi tövsiyələr verilir.
İnsultdan qorunma yolları
İnsultun qarşısını almaq üçün aşağıdakı tədbirlərə riayət edilməlidir:
- Qan təzyiqini mütəmadi nəzarətdə saxlamaq.
- Sağlam qidalanmaq və artıq çəkidən çəkinmək.
- Fiziki aktiv olmaq və mütəmadi idmanla məşğul olmaq.
- Siqaret və alkoqoldan uzaq durmaq.
- Şəkərli diabet və ürək-damar xəstəliklərini nəzarətdə saxlamaq.
Nəticə
İnsult diaqnostika, müalicə və reabilitasiya baxımından ciddi diqqət tələb edən bir sağlamlıq problemidir. Bakı Bərpa Mərkəzində təqdim olunan müasir tibbi xidmətlər vasitəsilə insultun nəticələrini minimuma endirmək mümkündür. Həkimə mütəmadi müraciət etməklə və profilaktik tədbirləri həyata keçirməklə insult riskini azalda bilərsiniz.