Kortizon nədir?
Kortizon dərmanı müxtəlif səbəblərdən bədəndəki iltihabı aradan qaldırmaq üçün istifadə edilən bir müalicə növüdür. Yalnız həkim icazəsi ilə istifadə edilə bilən kortizon düzgün istifadə edildikdə təsirli nəticəyə töhfə verir. Ancaq xüsusilə kortizonun şüursuz istifadəsi səbəbindən ciddi sağlamlıq problemləri müşahidə edilə bilər. Buna görə də bu haqda kifayət qədər məlumatın olması vacibdir.
Bədəndəki böyrəküstü vəzilər hər gün xüsusilə səhər və yeməkdən sonra saatlarda kortizol hormonu ifraz edir. Kortizonla oxşar təsir göstərən dərmanlara qlükokortikoidlər və ya kortikosteroidlər deyilir. Kortizon qlükokortikoid tipli bir dərmandır bütün qlükokortikoid tipli dərmanlar ümumi əhali arasında kortizon kimi də tanınır. Bir-biri ilə təxminən ekvivalent təsir göstərən bu dərmanlar arasında əsas fərqlər müddət, doza və istifadə üsuludur. Həkiminiz mövcud sağlamlıq probleminizə və ümumi sağlamlıq vəziyyətinizə görə sizin üçün ən uyğun kortizon törəmə dərmanı seçə bilər.
Kortizonun bədənə təsiri aşağıdakılardır:
İltihab əleyhinə: İltihab əleyhinə dərmanlar bədənin hər hansı bir yerində iltihabın müalicəsində istifadə olunur.
İmmunitet sistemini boğur: immunitet sistemindəki hüceyrələrin funksiyalarını dəyişdirərək fəaliyyət göstərir.
Qan şəkərini artırır: qan şəkərinin tənzimlənməsində iştirak edən bir çox mexanizmə təsir edərək qlükoza səviyyəsini artırır.
Metabolik təsirlər: qaraciyər və yağ toxumalarını aktivləşdirərək qida maddələri mübadiləsini tənzimləyir.
Körpələrdə ağciyər sağlamlığına təsiri: ondan əldə edilən dərmanlar körpələrdə tənəffüs çətinliyi sindromu kimi xəstəliklərə qarşı qoruyucu təsir göstərir.
Kortizon hansı xəstəliklərdə istifadə olunur?
- Metabolik xəstəliklər,
- allergik reaksiyalar,
- revmatik xəstəliklər,
- nevroloji xəstəliklər,
- dəri problemləri xəstəlikləri,
- göz xəstəlikləri,
- ağciyər xəstəlikləri,
- orqan transplantasiyası,
- artrit,
- sinir sıxılması və digər ortopedik problemlər,
- iltihabi bağırsaq xəstəlikləri
İstifadə qaydası
Kartizonun müxtəlif istifadə formaları mövcuddur. Həkiminiz xəstəliyin növündən və şəxsi xüsusiyyətlərinizdən asılı olaraq oral (şifahi), regional və ya venadaxili tətbiq olunan kortizon törəmələrinin uyğun növünü və formasını seçərək müalicənizi planlaşdıra bilər. Kortizon növünün təsir müddətinə uyğun olaraq neçə doza qəbul etməyiniz barədə həkiminiz sizə ətraflı məlumat verə bilər. Yalnız resept olaraq istifadə edilə bilən bir müalicə formasıdır, şüursuz şəkildə istifadə edilən kortizon dərmanı nəticəsində yarana biləcək yan təsirlər aşağıdakılardır:
- Ödem
- qan şəkərinin artması
- Hipertoniya
- dərinin incəlməsi
- infeksiya riski
- osteoporoz
- Peptik xora (mədə xorası)
- qlaukoma
- Katarakta
- Depressiya, yuxu problemləri (yuxusuzluq) kimi psixoloji yan təsirlər
Əgər sizdə yuxarıda sadalanan xəstəliklər varsa, kortizon müalicəsindən əvvəl mütləq həkiminizə məlumat verməlisiniz. Müalicə zamanı yan təsirlərin müşahidə edildiyi hallarda, ən qısa müddətdə Bakı Bərpa Mərkəzinə müraciət edilərək mütəxəssis həkimlə məsləhətləşmək lazımdır. Kortizon xüsusilə təsirli olduğu xəstəlikləri olan şəxslərdə düzgün istifadə edildikdə, uğurlu nəticələri dəstəkləyən bir müalicə formasıdır.
Kartizon istifadə edərkən bunlara diqqət edilməli
Kortizon immunitet sistemini sıxdığı üçün müalicə prosesində infeksiya riski yaradır. Bu səbəbdən aktiv infeksiya şübhəsi olan insanların kortizon istifadəsinə diqqətli olmaları tövsiyə edilir. Vərəm (vərəm) kimi ağır infeksiyalarda kortikoid qəbulundan qəti şəkildə çəkinmək lazımdır. Lakin kortizon müalicəsi zamanı qəbul edilməli olan digər dərmanlar da həkimin icazəsi ilə istifadə edilməlidir. Əgər kortizondan istifadə edirsinizsə, müalicə boyu ən doğru yanaşma üçün mütəxəssis həkimə müraciət etməyiniz tövsiyə olunur.
Kortizon, qarşılıqlı təsir göstərən dərmanlar və yan təsirlərə görə yalnız resept olaraq istifadə edilə bilən bir müalicə formasıdır. Şüursuz şəkildə istifadə edilməməlidir.
