Qəfəs terapiyası , kəllə – beyin travmalarında, əməliyyat sonrası dövrdə, uşaq serebral iflicində, inkişaf ləngiməsi və s kimi pozuntularda tətbiq edilən fəza reabilitasiyası növüdür. Bu metod fəzada bədən vəziyyətinin korreksiyası və qamətin yaxşılaşdırılmasına, yeni motor qabiliyyətlərin inkişafına, mərkəzi sinir sisteminin reorqanizasiyasına və hərəkətin funksionallığını bərpa etməyə kömək edir.
Mərkəzimizdə Avropa və Türkiyədə olan müasir Uzay terapiya (fəza terapiya) deyilən Qəfəs terapiyası (Qəfəs – blok terapiya) həyata keçirilir. Qəfəs Terapiyası hər klinikada və poliklinikalarda yoxdur. Bu terapiyanın çox üstünlükləri var. Onun vasitəsilə iməkləməyən uşaqların iməkləməsinə, oturmayan uşaqların sərbəst otura bilməsinə, əlləri işləməyən uşaqların hətta rəsm çəkməsinə nail oluruq.
Son illər təkmilləşdirilmiş, yerin cazibə qüvvəsini azaldaraq hərəkətlərlə aparılan terapiya üsuldur. Bu terapiya əzələlərə və sümüklərə kifayət qədər yük düşmədiyi üçün əmələ gələn əzələ atrofiyası və osteoporozun qarşısını almaq üçün bədənin iri oynaqlarına təzyiq verilməsi məntiqinə əsaslanır. Xəstələr özəl elastik bantlarla bağlanır və bağlanan bantlara lazım olan gərilmə verilir. Alınan gərilmə qüvvəsi sayəsində yer çəkimi aradan götürülür . Xəstənin normalda etmədiyi bir çox hərəkətləri yer çəkimi olmadan etməsi tələb olunur.
Qəfəs – blok terapiyası və onun əhəmiyyəti
Qəfəs – blok terapiya fizioterapiya və reabilitasiya sahəsində son illərdə inkişaf etdirilən və Serebral İflicli uşaqlar başda olmaqla bir çox nevroloji xəstəlikdə istifadə edilən müalicə metodudur.
Bu terapiya Suit therapy, Adel suit therapy və Spider therapy kimi adlarla da istifadə edilir.
Qəfəs şəklindəki müalicə moduluna alınan xəstələr xüsusi elastik bağlarla bağlanır və bağlanan bağlara lazımi gərginlik verilir. Yaranan gərginlik qüvvəsi sayəsində xəstənin normal vaxtda edə bilmədiyi bir çox hərəkət bu qüvvənin təsiri ilə edilir. Oynaqların, əzələlərin və oynaq kapsulasının hərəkətliliyi nə qədər yaxşı olsa əzələlərin və bədənin bu prosesə uyğunlaşması bir o qədər rahat olar. Beləcə hərəkətsiz hissələr fəaliyyətini qismən bərpa edər, funksional aktiv hərəkətlər bərpa olunar.
Qəfəs terapiya – uşaqlarda müvazinət, oturma və yerimə problemlərininin həllində də tətbiq olunur.
Bu terapiya həmçinin serabral iflicli xəstələrdə olan patoloji hərəkətləri azaldır, ayaqların idarə edilməsi, koordinasiyanı, dayanıqlılığı artırır, funksional aktiv hərəkətləri bərpa edir.
Qəfəs-blok terapiyası zamanı istifadə edilən suit adlı paltarın faydaları bunlardır:
- Hərəkətliliyi artırır;
- Patoloji refleksləri azaldır;
- Bədənin ümumi müvazinəti və düzgün hərəkət funksiyalarını yenidən bərpa edir;
- Xarici tarazlığı təmin edir və zəif əzələləri hərəkətə gətirir;
- Bədənin görünüşünü düzəldir;
- Vestibulyar ( müvazinət) sisteminə müsbət təsir edir;
- Mərkəzi sinir sistemini yenidən oyandırmaq üçün beynə xəbərdarlıq edir.
Qəfəs terapiyası Serebral İflic, Spinal kord (onurğa beyin) yaralanmaları, travmatik beyin zədələri və nevroloji xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilir. Bu müalicə metodu sıx və spesifik məşq proqramından ibarətdir. Müalicədə patoloji reflekslərin aradan qaldırılması və yeni, funksional hərəkətlərin qazandırılmasının böyük əhəmiyyəti vardır.
Bu metod travma və ya əməliyyat sonrası hərəkət məhdudluğunda, daun sindromlu və ya gəzə bilməyən uşaqların müalicəsində də həyata keçirilən effektiv müalicə növüdür.
Bakı Bərpa Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzində serebral iflicli uşaqların, üçlü sinir ağrıları, bel və boyun ağrıları, onurğa yırtıqları, çiyin və dizdə ağrılar, miopatiya, əzələ spazmı və digər xəstəliklərin müalicəsi aparılır.
Mərkəzimizdə serebral iflic, daun, autizm, skolioz, doğuşdan travma alan uşaqları, əzələ-sümük zəifliyi, əyripəncəlik, hipertonuslu uşaqlar, artritli uşaqları müalicə edərək, reabilitasiyası ilə məşğul oluruq.
Bəzi uşaqlarda baş kontrolu var, amma oturmaq, iməkləməsi yoxdur.
Bu zaman qəfəsdə müvafiq iplər uşağın ağırlığına uyğun taxılır, bağlanılır və iməkləmək öyrədilir.
Bir hərəkəti bir neçə dəfə təkrarlayırıq, beyinə o refleksləri o qədər ötürürük ki, beyin onu yadda saxlayır. 10-20 gün sonra artıq dayaqsız, bağlanmadan həmin hərəkətləri sərbəst edir.
Əgər uşaq 4-5aylıqda baş kontrolu yoxdur, boynunu saxlayan bilmir, 6-7 aylıqda əlini uzatmırsa, otura bilmirsə, 9-10 aylıqda iməkləmirsə, 1-2 yaş arası yerimirsə artıq həyəcan siqnalı vermək lazımdır.
Klinika şəraitində qəfəs terapiyasının evdəki idman, masaj, hərəkətlərlə müqayisədə çox fərqi , effekti var. Masajla müalicə olmur. Uşaq özü-öz hərəkəltərini görməlidir. Onun beyninə bu proqram kimi yazılmalıdır.
Serebral iflicli uşaqlar valideyndən asılı olan, onlarsız hərəkət etməyən uşaqlardır. Valideyn əlini çəkən kimi özlərini itirir, əzələlər sıxılır, hərəkət tam məhdudlaşır, müvazinət itir.
Qəfəs terapiyasında uşaq artıq valideynsiz, heç kimin dəstəyi olmadan, o iplər onu tutur, hərəkət edir. İməkləyir, gəzir, elə bilir ki, özü iməkləyir, gəzir. Buna inanır. Beyinə də siqnal gedir. Artıq görür ki, heç kim onu tutmayıb. Deməli bunu bacarar.
Qəfəs terapiya 3 aylıqdan 10 yaşa kimi bütün uşaqlara hava-su kimi lazımdır. Uşağı qəfəsə qoyandan 3 gün sonra effekt artıq görünür.
Serebral iflicli uşaqların validyenləri dərmana, masaja çox vaxt sərf edib qiymətli vaxtı itirirlər. Uşağı uzadıb açma bükmə hərəkətləri ilə uşaqda gəzmək, oturmaq vərdişi aşılamaq olmaz.
İlk simptomları görən kimi. Əgər uşaq 4-5aylıqda baş kontrolu yoxdur, boynunu saxlayan bilmir, 6-7 aylıqda əlini uzatmırsa, otura bilmirsə, 9-10 aylıqda iməkləmirsə, 1-2 yaş arası yerimirsə artıq həyəcan siqnalı vermək lazımdır. Elə baş kontrolundan bilinir. Başda əsmələr varsa, artıq problemə işarədir.
